KÜLTÜR

Çankırı'yı kim fethetti

İç Anadolu Bölgesinin Doğu-Batı doğrultusunda kısmen Karadeniz bölgesine geçişinde yer alan Çankırı'yı kim fethetti. İşte detaylar..

Abone Ol

İç Anadolu’nun en kuzeyinde bulunan Çankırı, tarihsel süreç içinde Hititler, Paflagonlar, Persler, Galatlar ve Romalıların hakimiyetinde kalmıştır. M. VIII. Asrın başlarında Emevilerin düzenlediği akınlara rağmen fethedilemeyen Çankırı, ancak 1074 yılında Süleyman Şah’ın komutanlarından Karatekin Bey tarafından fethedilmiştir. Batı Karadeniz bölgesini fetheden ilk Müslüman Türk komutan olması bakımından Emir Karatekin Türk-İslam tarihi açısından önemli bir şahsiyettir. Emir Karatekin’in 1074-1084 yılları arasında bu bölgede sürdürdüğü askeri faaliyetler sonucunda Çankırı, Kastamonu ve Sinop bölgeleri Türkler tarafından fethedilmiştir. Fethettiği bölgelerde Anadolu Selçuklularına bağlı bir beylik kuran Karatekin vefatına kadar bu beyliği yönetmiştir. Emir Karatekin’in kökeni tarihçiler tarafından tartışılmaktadır. “Tekin” unvanından hareketle Karatekin’in Memluk kökenli Kıpçak boyundan bir asker olmasının yanı sıra Karahanlı veya Oğuzların Kayı boyundan olduğu iddia edilmiştir. Kastamonu bölgesinde bir beylik kuran Oğuzların Kayı boyundan Hüsameddin Çoban’ın, kaynaklarda Emir Karatekin’in soyundan geldiği bilgisinin yer alması Emir Karatekin’in Kayı boyundan olduğu iddiasını teyit eder niteliktedir.

   Karatekin Bey’in Batı Karadeniz bölgesindeki fetih hareketlerinden önceki askeri faaliyet hakkında yeterli bilgiye sahip değiliz. Ancak Malazgirt’ten önce Suriye’de ve Azerbaycan’da faaliyet gösteren Karatekin isminde emirler bulunmaktadır. Bazı tarihçilere göre bu bölgelerde faaliyet gösteren Karatekin ile Batı Karadeniz bölgesini fetheden Karatekin aynı kişidir.  Malazgirt savaşından sonra Emir Karatekin, önce Artuk Bey ile Kelkit vadisi ve Kızılırmak yayı içinde fetihlerde bulunmuş, onun bölgeden ayrılmasından sonra da Süleyman Şah’ın emrine girmiştir. Nitekim bugün Erzincan, Amasya, Çorum, Sinop, Kastamonu, ve Sakarya’da Karatigin, Karadin, Karatekin isimli çok sayıda köy, kale ve ova bulunması Karatekin’in bu bölgelerde fetih hareketlerinde bulunduğunu göstermektedir.  Osman Gazi’nin 1317 yılında İznik yakınlarında ele geçirdiği Karatekin Hisarı ve bu hisarın yanındaki Karadin (Karatekin) köyü Çankırı Fatihi Karatekin’in hatırasını taşımaktadır.

   1074 yılında Çankırı ve Kastamonu bölgelerini fetheden Emir Karatekin 1084 yılında Anadolu Selçuklu sultanı Süleyman Şah’ın emriyle Sinop ve çevresini de fethetmiştir. Sinop’un Emir Karatekin tarafından ne zaman fethedildiği tarihçiler tarafından tartışılmaktadır. Batı Anadolu’da Türkmen Uç (serhad) beylerinin faaliyetleri üzerine en iyi bilgi sağlayan çağdaş kaynak, Bizans İmparatorunun kızı Anna Komnena’nın babasının dönemine dair yazmış olduğu Alexiad adlı eseridir. İmparatorun kızı olması olmasından dolayı Anna Komnena dönemin komutanları ve yazışmaları hakkında yakından bilgi sahibi olmuştur. Eseri bu açıdan birinci dereceden kaynak niteliğindedir. Alexiad’da, Batı Anadolu’da faaliyet gösteren, Karatekin, Çaka, İlhan, Ebul-Kasım gibi Türk beyleri hakkında ayrıntılı bilgiler bulunmaktadır. Aleksiad’da bir tarih zikredilmeksizin Sinop’un (Charatikes)) olarak isimlendirdiği Karatekin tarafından fethinin Süleyman Şah’ın Antakya seferi esnasında olduğu bilgisi yer almaktadır. Bu göre Süleyman Şah, kendisi Antakya seferine çıkarken komutanlarından Karatekin’i Sinop ve civarının fethiyle görevlendirmiştir. Süleyman Şah’ın Antakya seferi ünlü İslam tarihçisi İbnü’l-Esîr’e göre 1084 yılındadır. Bu durumda Sinop’un fethi de aynı yıl gerçekleşmiştir.