Kemal Tahir İlk Romanını Çankırı'da Yazmıştı

…

"Kemal Tahir’i Türk tarihine eğilirken, zengin kültür geleneğimizden esaslı bir şekilde yararlanmanın gereğini duyan ilk romancımızdır." (Oğuz Atay)

Bin yıllık Türk düşüncesinin en özgün, en bilimsel, en gerçekçi, en namuslu düşünürü Kemal Tahir’dir. (Metin Erksan)

Türkiye’yi, Türkleri sahiden tanımak isteyen yerli yabancı herkes Kemal Tahir’i okumak, anlamak zorundadır. (Halit Refiğ)

Bir neslin yüz akıdır Kemal Tahir. Türk düşüncesine ufuklar açmıştır. Türk romanının en yiğit, en güçlü, en büyük temsilcisidir. Belki de çağdaş romanın demeliydim…(Cemil Meriç)

Kemal Tahir, halkın yararına bir tarih ve kültür yorumunun ilk örneklerini, çoğunluğun bir büyük suskunluk içinde olduğu, anlayıp göremediği yıllarda cesaretle söylemiştir. (İsmail Cem)

…

Çankırı Hapishanesi’nde Nazım Hikmet ve Dr. Hikmet Kıvılcımlı ile aynı odayı paylaşırlar.

Hapishane yılları Kemal Tahir için yeni bir çalışma düzeni demektir. Cemil Meriç, Kemal Tahir’i ıstıraplarının yarattığını, Türk insanını hapishanede bütün giriftliği, sefaleti ve ihtişamıyla tanıdığını söyler. Hapishane öncesi çapkın ve şımarık bir İstanbul delikanlısı olduğunu, sonra yaşayarak hayatı öğrendiğini ve tarihe yöneldiğini belirtir. Meriç, onun romanlarının hakikatin emrinde, her namuslu aydının yol arkadaşı ve kılavuzu olduğunu dile getirir. (Bu Ülke, sf. 250- 253)

• İlk romanını Çankırı Cezaevinde yazar ve yayınlar. Arkasından ikinci romanını yine Çankırı Cezaevinde kaleme alır. Kemal Tahir için cezaevi, hayatı o güne kadar İstanbul’da geçmiş bir İstanbul delikanlısının Anadolu’yu Türk insanını tanıma fırsatına dönüşür.
• Çankırı’da çok önemli bir olay daha yaşar; tanıştığı cezaevi müdürüyle aralarında başlayan dostluğa kısa zamanda başkaları da katılır. Bunlar arasında O’nun için kütüphane müdürünün ayrı bir önemi vardır. Kendisinin de ifade ettiği gibi Çankırı ve Çorum kütüphaneleri onun gözlem gücüne yeni bir kaynak daha katar. Bu kütüphanelerinin zengin el yazmaları ve kaynakları O’nun tarih ve toplum anlayışının şekillenmesi için büyük bir imkândır. İlk romanları Sağır Dere ve Körduman’da Anadolu insanının köydeki toplumsal gerçeğini, sıkıştırılmış insanlar üzerinde ki gözlemlerine dayanarak yazarken, bu defa elde ettiği kütüphane imkânını kullanarak yeni tarih ve toplum tezlerini geliştirecektir. O’nun romanları sadece bir dönemde yaşamış kahramanları anlatmamaktadır. Her romanı çok ayrıntısıyla işlenmiş bir toplum ve tarih tezini ifade eder.

•  Kemal Tahir, 1940’larda Çankırı Cezaevi’nde tutuklu bulunan, ağasını ‘yanlışlıkla’ vurmuş, on beşindeki Kelleci Memet’in hikâyesini anlatır. Memet’in hikâyesinin ardında, bu büyük dil ustasının kaleminin anlattığı hep aynı insandır: Cinci Nezir’iyle, Şeker Emin’iyle, Terzi Bekir’iyle tüm bir ezilmiş, yok sayılmış, eğitilmemiş; hem kurnaz ve masum, üstelik alabildiğine şenlikli insanımız… Kemal Tahir, ‘bu toprakları’ ve ‘insanı’ anlatmaya devam ediyor; ‘kendini’ tanımak isteyenlere… “Kemal Tahir, halkın yararına bir tarih ve kültür yorumunun ilk örneklerini, çoğunluğun bir büyük suskunluk içinde olduğu, anlayıp göremediği yıllarda cesaretle söylemiştir…”(İsmail Cem’in “Kelleci Memet’e” yazdığı önsözden)

...

21 Nisan 1973'te geçirdiği bir kalp krizi sonucu İstanbul'da öldüğü gün, o yıllarda Cumhuriyet Gazetesini bile gölgede bırakan Yeni Ortam Gazetesi ölüm haberini “Tipi Dindi” manşetiyle vermişti.

Kemal Tahir, gerçekten de Türk Edebiyatında romanlarıyla yarattığı soluk kadar, getirdiği tartışmalarla da bir fırtına estirmişti…

Kemal Tahir; ‘Yorgun Savaşçı’, ‘Kurt Kanunu’, ‘Yol Ayrımı’, ‘Devlet Ana’ gibi kitaplarıyla, sadece romancı olarak değil, sosyalist düşünceye getirdiği ‘yerli’ yorumla da sert tartışmalara neden olmuş bir isimdir.